در این مقاله قصد داریم در خصوص انواع مدل های برش و تراش سنگ های قیمتی یا همان نگین انگشتر اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار دهیم. زیرا تعداد بسیاری از مخاطبان ما درخواست مطلبی جهت آموزش و آشنایی با انواع مختلف تراش و برش سنگهای قیمتی از ما داشتند. تا اطلاعات بیشتری هنگام مقایسه قیمت و خرید نگین تک انگشتر و یا سایر زیورآلات ساخته شده با انواع سنگ های قیمتی و زینتی داشته باشند. پس با ما همراه باشید.
هر سنگ و جواهر ارزشمندی برای استفاده در زیورآلات به تراش احتیاج دارد. یک سنگ قیمتی در فرآیند تراش ناهمواری‌هایش از بین رفته و شکل زیبایی به خود می‌گیرد. این امر اهمیت تراش و شیوه آن را نشان می‌دهد. سنگ های گرانبها به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- سنگ های قیمتی که با دوام، مستحکم، شفاف و زیبا هستند مانند یاقوت کبود، یاقوت سرخ، زمرد و الماس.
- سنگ های نیمه قیمتی که معمولاً به دلیل رنگ‌های زیبای خود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فهرست مطالب این نوشته :
آشنایی با انواع تراش سنگ های قیمتی
ویژگی‌های مختلفی مانند شفافیت، رنگ، استحکام، کمیابی، درخشش، قابلیت تراش یا حمل و نقل یک سنگ تعیین‌کننده قیمتی بودن یا نبودن آن است. جواهرات و سنگ های زینتی با توجه به سختی و وزنی که دارند به روش های مختلف تراش داده می‌شوند. تراش یک سنگ زیبایی آن را چندین برابر می‌کند. مهم‌ترین ابزار و تجهیزات جهت تراش انواع سنگ های قیمتی عبارتند از:
- تجهیزات حفاظتی
- مته الماسه
- دستگاه براق کننده
- دستگاه پرداخت
- دستگاه فرز
- دستگاه سنباده
- دستگاه تراش الماسه
- دستگاه برش سنگ
در ادامه انواع مدل تراش و برش سنگهای قیمتی ( نگین انگشتر ) را به تفکیک با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.
تراش تخت یا صاف
تراش تخت (Flat) صاف، به صورت مسطح و با ضخامتی حدود ۱ تا ۴ میلیمتر در انواع مختلف شکل های دایره ای، مربع، مستطیل و بیضی می باشد. این نوع از انواع تراش سنگ های قیمتی برای نگین انگشتر دارای بیشترین کاربرد است.
تراش تخت یا صاف – انگشتر یشم – کد 10623
تراش پلکانی سنگ های قیمتی
برای تراش مستطیل شکل یک سنگ از تراش پلکانی استفاده می‌شود. این تراش یکی از آسان‌ترین برش‌هایی است که علاوه بر حفظ بیشتر خلوص یک سنگ، رنگ‌های آن را بهتر نشان می‌دهد. برای تراش سنگ‌هایی که ناخالصی آن‌ها کم‌تر است مانند سنگ زمرد، معمولاً از این روش استفاده می‌شود. و با عنوان تراش زمردی یا امرالد کات (Emerald cut) معروف است. تراش پلکانی ناخالصی‌های احتمالی در سنگ را بیشتر نشان می‌دهد به همین علت برای هر جواهری کاربرد ندارد.
تراش پلکانی – انگشتر سیترین زنانه – کد 2033
تراش برلیان
همان‌طور که از اسمش، تراش برلیان (Brilliant cutting) مشخص است، سنگ‌هایی که از این طریق تراشیده می‌شوند بیشترین درصد درخشندگی را دارند. این روش برای سنگ‌هایی که استحکام و مقاومت بالایی دارند و درصد خلوص و شفافیت آن‌ها زیاد است کاربرد دارد. شکل این تراش لوزی یا مثلث بوده و از دیگر سبک‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تراش برلیان – انگشتر موزانایت مردانه – کد 8813
انواع تراش برلیان
- برلیان اروپایی آنتیک
- برلیان معدنی قدیمی
- برلیان گرد مدرن
تراش تلفیقی سنگهای قیمتی
از انواع برش سنگهای قیمتی می‌توان به تراش تلفیقی اشاره کرد که در آن از دو تراش پلکانی و برلیان استفاده می‌شود. سنگ‌هایی که از این طریق تراش می‌خورند معمولاً طرح پیچیده‌تری دارند.
تراش دامله یا کابوشن
یکی از قدیمی‌ترین روش‌هایی که منبع الهام آن طبیعت بوده تراش دامله یا کابوشن (cabochon) و یا گنبدی است. در این روش یک سمت سنگ به‌صورت صاف و سمت دیگر آن به‌صورت محدب (گنبدی شکل) و صیقلی تراش داده می‌شود.
تراش دامله یا کابوشن – انگشتر فیروزه – کد 11189
تراش اسچر سنگهای قیمتی
این تراش از محبوبیت زیادی در میان مردم برخوردار است و احتمالاً نمونه‌های آن را در حلقه‌های ازدواج دیده‌ایم. تراش اسچر (Asscher cut) یک نمونه تراش پلکانی است که شکل مربعی دارد. این تراش از زاویه بالا هشت ضلعی بوده و همین امر آن را نسبت به دیگر تراش‌ها خاص‌تر می‌کند.
تراش اسچر – انگشتر زمرد مردانه – کد 8622
تراش سنگ های قیمتی به شکل بیضی
اگر این تراش به‌خوبی و توسط افراد ماهر انجام شود درخشندگی سنگ را همانند تراش برلیان به‌خوبی در معرض نمایش می‌گذارد. در این روش نواقص تراش به‌خوبی دیده می‌شود و به همین علت انجام آن کمی دشوار است. برای انجام یک تراش بیضی شکل ( Oval cut) گاهی به ۶۹ تراش مختلف احتیاج است. سنگ‌هایی که برای این تراش انتخاب می‌شوند باید اندازه طول آن‌ها دو برابر پهنایشان باشد.
تراش بیضی شکل – انگشتر توپاز – کد 8185
تراش بالشتی
دلیل نام‌گذاری این تراش شباهت زیاد آن به بالشت یا کوسن است. تراش بالشتی (Cushion cut) یا کوسن ظاهر رمانتیک و زیبایی به سنگ می‌دهد. این تراش درخشندگی و شفافیت بالای تراش برلیان را ندارد.
تراش مارکیز سنگ های قیمتی
این تراش به شکل بیضی، کناره‌های کشیده و انتهای تیز خود شهرت دارد. این شیوه از تراش سنگ اتلاف بسیار کمی داشته و رنگ سنگ به‌خوبی دیده می‌شود. اغلب خانم‌هایی که به دنبال کشیده‌تر دیده شدن انگشتانشان هستند طرفدار تراش مارکیز یا نوت (Cushion cut) هستند.
تراش مارکیز – انگشتر سیترین زنانه – کد 2051
تراش رز یا گل سرخ
یکی دیگر از انواع برش سنگهای قیمتی که پیشینه آن به قرن ۱۶ میلادی برمی‌گردد تراش رز (Rose Cut) است. علیرغم اینکه امروزه تراش‌های زمرد و برلیان شهرت بیشتری دارند اما این تراش همچنان ظرافت و زیبایی خود را حفظ کرده است. این تراش یکی از روش‌های رایجی است که در اغلب جواهرات کاربرد دارد. هنگامی که از بالا به این تراش نگاه می‌کنید شکل آن را بیضی یا گرد می‌بینید.
تراش سنگ های قیمتی به شکل باگت
این تراش به دلیل شباهتش به نان‌های ساندویچی فرانسوی و ظاهر بلند و کشیده‌اش به تراش باگت (Baguette cut) شهرت دارد. برای تراش این سنگ معمولاً از برش پلکانی استفاده شده و ظاهر آن مستطیلی شکل است.
تراش باگت – انگشتر نقره مردانه
تراش پرنسسی
یکی از نمونه‌های تراش برلیان تراش پرنسسی (Princess Cut) است. در این تراش گوشه‌های سنگ، نوک تیز بوده و درخشندگی آن نسبتاً زیاد است. یک انتخاب عالی برای حلقه ازدواج این تراش است که شکل سنگ مربعی بوده و ظرافت آن به‌خوبی به چشم می‌خورد. در این تراش میزان دور ریزی بسیار اندک است و بخش زیادی از سنگ معدنی اولیه دست‌نخورده می‌ماند.
تراش شکل قلب سنگهای قیمتی
تراش قلبی (Heart cut) شکل یکی از مدل های پر مصرف در تراش سنگ قیمتی مخصوص مدال و گردن آویز های زنانه می باشد. شکل قلب را میتوانبه دو حالت یک رو دامله و دورو دامله تقسیم نمود. برخی از اشکال قلب نیز دارای شکل نامتقارن ولی متناسب هستند.
تراش قلبی شکل – گردنبند سواروسکی – کد 3379
تراش اشکی
تراش اشک (tear cut) ترکیبی از تراش گرد و مارکیز است. این برش که به برش قطره اشک معروف است دارای یک سر مخروطی و انتهای گرد است. نگین های طراحی شده با این مدل دارای طرحی کلاسیک هستند. و اگر در ساخت انگشتر استفاده شوند باعث کشیده‌تر دیده شدن انگشتان دست می‌شوند.
تراش اشک – انگشتر زمرد مردانه – کد 11185
شیوه تراش سنگ های قیمتی
- در اولین مرحله باید سنگ مد نظر خود را انتخاب کنید. مدل های تراش و برش نگین انگشتر یا سنگ قیمتی انواع زیادی داشته و هر کدام از آن‌ها تکنیک مخصوص به خود را دارند.
- برای رفع نواحی اضافه و زوایای ناهموار سنگ به « دستگاه فست » احتیاج دارید. سنگ راف یا همان سنگهای قیمتی تراش خورده، شکل نامنظمی دارند که با کمک این دستگاه می‌توان آن‌ها را به شکل و اندازه دلخواه تبدیل کرد.
- در این مرحله شما به « موم داپ » احتیاج دارید. موم داپ را روی حرارت قرار دهید تا به‌خوبی انعطاف پذیر و نرم شود سپس پایه گوهر یا بخشی را که قرار است روی جواهر سوار شود به موم آغشته کرده و منتظر بمانید تا به‌خوبی خشک و سرد شود؛ سپس قسمت‌های اضافه را از اطراف آن پاک کنید. دقت داشته باشید که قسمت تراشیده شده سنگ به سمت رو باشد.
- بعد از تراش دقیق سنگ باید آن را با یک پارچه نرم به‌آرامی تمیز کنید تا درخشندگی و برق آن به‌خوبی دیده شود؛ سپس با پولیش دادن نواقص آن را رفع کنید.
کلام آخر
علاوه بر اهمیت انواع مدل های برش و تراش سنگ های قیمتی، توجه به خواص آن‌ها نیز اهمیت زیادی دارد. در هر فرهنگ و آداب و رسومی، سنگ های قیمتی معنای خاصی دارند. به‌عنوان مثال سنگ آمازونیت یک سنگ آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده، سنگ عقیق یک سنگ محافظ و جذب‌کننده قدرت، سنگ توپاز آبی کاهش‌دهنده اضطراب، سنگ الماس حافظ افکار صاحبش و سنگ آمیتیست آرامش‌بخش و معروف به سنگ ذهن است.
منابع :
Gem Cutting Styles – Definitions – GIA
جواهرمال – سنگ های قیمتی