جاسپر نوع سنگ قیمتی بوده که نام آن از واژه یونانی iaspis به معنای سنگ خالدار و عجیب گرفته‌شده است. در ایران قدیم این سنگ را به نام یشب می‌شناختند.
این سنگ در فرهنگ و تاریخ آذربایجانی فارسی عبری یونانی و آشوری به‌عنوان سنگی گران‌بها و محبوب شناخته‌شده است. این گوهر زیبا از حدود 4 الی 5 هزار سال پیش توسط انسان‌ها مورداستفاده قرار می‌گرفت
مصریان باستان از این سنگ جهت ساخت زیورآلات استفاده می‌کردند چراکه معتقد بودند این سنگ دارای نیروش شفابخش است.
فهرست مطالب این نوشته :
جاسپر چیست و چگونه تشکیل میشود?
جاسپر (jasper) یا ژاسپر درواقع به مجموعه‌ای از کوارتزهای ریزبلورین یا کلسدون با مواد معدنی دیگر گفته می شود. جاسپر سنگی با سختی 7 – 6.5 در مقیاس موس و یک سنگ متخلخل است که تقریباً دارای رنگ‌های مختلف است و از مواد معدنی رسوبات و یا خاکسترها تشکیل‌شده است. این سنگ در طول زمان و در جریان رسوب‌گذاری سیلیکات‌ها و خاکسترهای آتش‌فشانی ایجادشده است.
این گوهر زیبا در حقیقت مجموعه‌ای از کوارتز ای ریزبلورین یا کلسدون است که با سایر مواد ترکیب‌شده است. این سنگ باگذشت زمان و براثر جریان رسوب‌گذاری سیلیکات و خاکسترهای آتش‌فشانی ایجاد میشود. سختی این گوهر برابر با 5.6 تا 7 موس عنوان‌شده و در رنگ‌های بسیار متنوعی دیده و شناسایی‌شده است.
این سنگ ذاتاً اوپک است خاصیت نور گذری ندارد اما شاید لایه ای از آن دارای مقداری شفافایت بسیار کم باشد.
در ادامه برخی از خواص کانی شناسی این گوهر قید شده است:
|
جدول خصوصیات گوهر |
|
| ترکیب شیمیایی | اکسید سیلیکات SiO2 |
| رنگ | در تمامی رنگها دیده میشود |
| شفافیت | اوپک |
| کلیواژ | ندارد |
| فلورسانس | ندارد |
| ضریب شکست | 1.540 (+/-) |
| سختی موس | 7 – 6.5 |
| وزن مخصوص | 2.91 – 2.58 |
| سیستم کریستالی | تریگونال |
این گوهر زیبا معمولاً در سنگ‌های زرد، قهوه‌ای، سبز دیده میشود. البته نادرترین نوع این سنگ به رنگ آبی بوده که از ارزش بالایی برخوردار است.
معدن سنگ جاسپر در ایران و جهان
کوه‌ها اورال واقع در روسیه امروزه به‌عنوان یکی از غنی‌ترین منابع جاسپر معرفی‌شده‌اند. البته معادن بزرگی از این سنگ در کشورهای هند، ونزوئلا، فرانسه، آمریکا و آلمان نیز وجود دارد.
البته رگه‌هایی از جاسپر قرمز در سایر سنگ‌های قیمتی نظیر عقیق یا کالسدونی و نوع زرد آن در گرانیت نیز یافت میشود.
در اغلب نقاط ایران سنگ جاسپر همراه با عقیق و در رنگها و تنوع شکلی مختلف قابل یافت است و ازاین‌رو خوشبختانه با پتانسیل بالایی روبه‌رو هستیم. با توجه به این حقیقت که این گوهر از انواع سنگ‌های نیمه قیمتی محسوب میشود نمونه‌های بهسازی شده و یا تقلبی آن وجود ندارد.
انواع:
جاسپر انواع گوناگونی دارد از رنگ‌های خاص مانند آبی و زرد تا نوع‌های مختلفی که معمولاً این تنوع مواد معدنی مختلف در آن به علت پر شدن ترک‌ها حین تشکیل سنگ جاسپر ناشی از فعالیت‌های زمین ساختی هستند. پس‌ازاین فعالیت‌ها طی یک مدت طولانی، این ترک‌ها دوباره باز می‌شوند و فضاهای خالی آن‌ها با جاسپر بیشتری پر می‌گردد. این فرآیند تشکیل جاسپر که بارها تکرار شده و می‌توانند مواد ریزبلورین کوارتز یا کلسدونی را نیز شامل شود. در اینجا به معرفی چندی از نمونه‌های معروف آن خواهیم پرداخت.
جاسپر گل شقایقی (poppy jasper)
این نوع از سنگ جاسپر معمولاً دارای خال‌های قرمزرنگ است که در میان سایه‌هایی از زرد، سیاه و قهوه‌ای وجود دارد. این کانی اغلب در کشور ای کانادا، هند، آمریکا، روسیه، اروگوئه، ماداگاسکار، برزیل، مصر و استرالیا یافت میشود.
جسپیلیت (Jaspillite)
این نوع جاسپر معمولاً در طی ایجاد سنگ چرت ایجاد میشود و همواره غنی از عنصر آهن است. در این سنگ ترکیباتی از هماتیت و کوارتز نیز به چشم می‌خورد
جاسپر پلنگی (Leopard Jasper)
در این سنگ همواره چشم و خال‌های در رنگ‌های مختلف دیده میشود که سطح سنگ را به پلنگ شبیه می‌کند. این سنگ معمولاً در برزیل، مکزیک و برخی از نقاط آفریقا قابل یافت است.
هلیوتروپ یا سنگ خون (blood stone)
این سنگ نمونه سبز تیره و اوپک جاسپر است؛ که در آن خال‌های زیر قرمزرنگ به چشم می‌خورد. این نوع از جاسپر سرشار از آهن بود و رنگ سبز آن از وجود ذرات میکروسکوپی کلرت نشاءت می‌گیرد. جاسپر هلیوتروپ اغلب در هند و برزیل یافت میشود.
سنگ ماریوم جاسپر (Mariam Jasper)
این گوهر زیبا که در ایران با عنوان سنگ مریم شناخته سده است، به دلیل دارا بودن طرح‌های خاص بسیار محبوب است. این طرح‌ها توسط فسیل‌های دریایی که بی‌شک متعلق به میلیون‌ها سال پیش هستند ایجادشده‌اند. رنگ قهوه‌ای و نارنجی آن امروزه در کوه‌های هیمالیا وجود دارد. این سنگ ازنظر طرح و نقش بسیار متنوع است که در ایران کمتر شناخته‌شده است
جاسپر قرمز (Red Jasper)
قرمزی این نوع از جاسپر از وجود مقادیر زیادی از اکسید آهن در سنگ است؛ که در کشورهای بسیاری نظیر برزیل، آمریکا و … یافت میشود.
سنگ جاسپر آبی (Blue Jasper)
جاسپر آبی یکی از کمیاب‌ترین انواع این سنگ است که به دلیل شباهت زیادش با لاجورد در برخی از موارد با این آن اشتباه گرفته میشود. این گوهر در بازار ایران چندان شناخته‌شده نیست.
جاسپر جنگل بارانی (Rainforest Jasper)
این نو از سنگ جاسپر ازنظر رنگ و شکل ظاهری مانند یک جنگل بارانی است. این گوهر در ابتدا یک گدازه ریولیتی بوده ه در حین سرد شد حباب‌هایی در درون آن گیر افتاده و سپس با مواد معدنی سیلیسی و کوارتز یا جاسپر پرشده‌اند. این نوع سنگ اغلب در افریقای جنوبی و در نواحی اتشفشانی به چشم میخورند.
جاسپر موکائیت (Mookaite Jasper)
این گوهر نام خود را از منطقه‌ای واقع در استرالیا بانام Mooka گرفته است. این سنگ به رنگ ارغوانی خود شهرت درد. البته در برخی از موارد ترکیباتی بهرنگ‌های زرد، قهوه‌ای، سفید، کرمی، نارنجی و قرمز نیز در ن به چشم میخورند
جاسپر تجملی (Fancy Jasper)
این نوع از جاسپر ها در رنگ‌های بسیار زیبایی همچون قرمز، یاسی، سبز و ارغوانی روشن دیده می‌شوند؛ و اغلب در مناطق برزیل، افریقا و هند دیده‌شده‌اند.
جاسپر منظره (picture jasper)
این گوهر دارای الگوهایی به رنگ قهوه‌ای و برنزی است که می‌تواند تداعی‌گر منظره‌ای باشد. این نوع از سنگ‌های قیمتی بسیار محبوب هستند. وجود اینکلوژن تا ورگه‌ها و دندریت‌هایی در این سنگ مناظر جالبی را به تصویر می‌کشند. قابل‌ذکر است این سنگ به‌صورت ابتدایی در امریکا به‌خصوص سواحل اوراگون یافت میشود.
جاسپر اوناکیت (Unakite Jasper)
در این نوع از جاسپر ها الگوهایی به رنگ صورتی و سبز خزه‌ای به چشم می‌خورد. نام این گوهر از مان که اولین بار در آن دیده‌شده یعنی کوه‌های اوناکا واقع در ایالت تنیسی در کارولینای شمالی گرفته‌شده است. امروزه این گوهر زیبا در برزیل، افریقای جنوبی، سوئیس، زیمباوه و سایر کشورها قابل‌مشاهده است
جاسپر اقیانوسی (ocean jasper)
این گوهر اغلب جنبه تزئینی داشته و حاوی ترکیباتی از کالسدونی، کوارتز جاسپر سفید و سبز است.
این نمونه در معدن Morovato واقع در شمال ماداگاسکار قابل یافت است.
جاسپر در باورهای باستانی
این سنگ ارزشمند در فرهنگ‌های باستان برای مقاصد درمانی و یا به‌عنوان طلسم مورداستفاده قرار می‌گرفت. در مصر باستان این سنگ همراه با مومیایی‌ها مدفون می‌شد. چراکه آنان معتقد بودند این گوهر می‌توان گذرگاه امنی را بعد از مرگ ایجاد کند. همچنین آن‌ها باور داشته‌اند این گوهر می‌تواند موجب افزایش انرژی جنسی شود.
بومیان منطقه آسیا و آمریکا این سنگ را به‌عنوان سنگ جادو می‌شناختند و بر این اعتقاد بودن د که به همراه داشتن آن می‌تواند فرد را از ارواح و جادوگران مصون بدارد. آن‌ها از خواص جاسپر زرد را جهت سفر روحی و فیزیکی و جاسپر قرمز را به‌منظور تجدید حیات و نوآوری استفاده می‌کردند.
جالینوس یکی از پزشکان سرشناس دوران مصر باستان انگشتری با نگین جاسپر با تصویر حکاکی شده از مردی همراه با بوته گیاهی روی آن به همراه داشته و باور داشت از خواص درمانی این سنگ می‌توان در تشخیص بیماری‌ها و قطع جریان خون‌ریزی استفاده شود.
در عصر آهن مردمان ژاپن از این گوهر جهت تزئین بت‌ها و خدایان خود استفاده می‌کردند.
بر طبق انجیل این گوهر هدیه ای مستقیم، از سمت خداست و اولین سنگ بناکننده اورشلیم بوده است.
در فرهنگ یهودی این سنگ را Yashpheh می‌خواندند. این سنگ یکی از دوازده سنگ مقدس بوده مه خاخام‌ها روی سینه‌بندی ملیله‌کاری شده‌ی خود قرار می‌دادند. باورها بر این است که هارون برادر حضرت موسی از جاسپر زرد و قرمز رد زره خود استفاده می‌کرد.
خواص درمانی:
- نیروبخشی و تحریک بدن
- تقویت کیسه صفرا، کبد و کلیه‌ها
- سبب جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه
- کاهش تهوع
- آرامش دردهای عضلانی
- تنظیم چاکراهای بدن
- از بین بردن دلهره و ترش
- فزایش اراده و نیروی روحانی در بدن
- تسکین احساس گناه و ترس
- رفع خستگی و افزایش آرامش
- محافظت در برابر گزش مار و عنکبوت
- بهبود روند درمان کبد طحال و لوزالمعده
- کاهش وزن و درمان یبوست
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- درمان تب
- تقویت سیستم گردش خون
طریقه نگهداری و شارژ :
جهت تخلیه و شارژ جاسپر سبز مقداری آب را بانمک دریا مخلوط‌کنید و سپس روی این سنگ اسپری کنید.
همچنین جهت تطهیر و پاک‌سازی نوع قرمز، آن را چند بار از میان شعله شمع عبور دهید.