یاقوت کبود بعد از الماس به‌عنوان دومین کانی سخت شناخته‌شده است. لذا این سنگ قیمتی به دلیل مقاومت بالا خود در صنعت نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. وجود رنگ نفیس و زیبا این سنگ قیمتی به دلیل وجود عنصر تیتانیوم در آن می‌باشد. در نمونه‌های روشن این سنگ قیمتی مقدار آهن بیشتری یافت شده همین مورد موجب ایجاد رنگ زرد در آن است.
از یاقوت‌های کبود درگذشته به‌عنوان سنگ خوش‌شانسی یاد می‌شد . کیمیا گران این سنگ را وابسته به عنصر هوا می‌دانستند و صوفیان هندی آن را به سیاره زحل مرتبط می‌داند.
فهرست مطالب این نوشته :
تاریخچه
نام گوهر یاقوت کبود ( سافیر – Sapphire) از واژه‌ای به زبان یونانی به معنای آبی‌رنگ برگرفته‌شده است. در دوران قرون‌وسطی نام Sapphire به سنگ لاپیس لازولی گفته می‌شد. اما بعدها در سال 1800 میلادی گوهر شناسان دریافتند این گوهر از خانواده کروندومیا همان یاقوت سرخ یا روبی می‌باشد.
قبل از این دوران انواع رنگهای خانواده یاقوت با اسم‌های مختلفی خوانده می‌شد . برای مثال رنگ سبز سافیر به‌عنوان پریدوت مشرق زمین (زبرجد) و رنگ زرد آن به‌عنوان توپاز می‌شناختند. اما امروزه به هر نوع از سنگ کروندوم که قرمزرنگ نباشد، یاقوت کبود گفته می‌شود.
مشخصات
همان‌طور که در ابتدا نیز گفته شد این سنگ با سختی 9 موس بعد از الماس در رتبه دومین ماده سخت در جهان قرارگرفته است. سنگ‌های سافیر بازالت، مرمر و یا انواع پگماتیک به‌عنوان سنگ مادر یاقوت کبود شناسایی شده اند.
در ادامه برخی از مشخصات کانی‌شناسی این سنگ قیمتی به‌اختصار ذکرشده است.
|
جدول خصوصیات سنگ یاقوت کبود |
|
| ترکیب شیمیایی | کروندوم – کسید آلومینیوم همراه کرومیوم- Al2O3:Cr |
| رنگ | معمولا آبی ولی در رنگهای مختلف به جز قرمز وجود دارد |
| رنگ خاکه | بدون رنگ |
| شفافیت | شفاف تا مات |
| کلیواژ | ندارد |
| جلا | شیشه ای |
| ضریب شکست نور | 1.778 – 1.762 |
| شکست دوگانه | 0.008 |
| سختی موس | 9 |
| وزن مخصوص | 4.06 – 3.98 |
| سیستم کریستالی | تریگونال (هگزاگونال) |
| فلورسانس | نوع کبود ندارد ولی بی رنگ یاقوت نارنجی – زرد و بنفش |
رنگ‌ها در یاقوت کبود
یاقوت‌های کبود یا سافیر بنا بر ناخالصی و مکان استخراج در رنگهای مختلفی ازجمله انواع رنگ آبی، بی‌رنگ، نارنجی، سبز، زرد، ارغوانی و سیاه دیده شد و بر اساس رنگ خود نام‌گذاری می‌شوند. برای مثال سافیر زرد یا سافیر سیاه و … در حالی که یاقوت تنها به رنگ آبی کروندوم اطلاق می‌شود.
همچنین سافیر نارنجی مایل به صورتی بانام پادپارادچا شناخته‌شده است.
عناصر آهن و تیتانیوم دو عامل رنگ دهنده به گوهرهای سافیر می‌باشند. وجود مقداری از عنصر آهن در این کانی سبب ایجاد رنگهای سبز و زرد می‌شود. رنگ صورتی موجود در برخی از نمونه‌های این سنگ قیمتی به دلیل وجود عنصر کروم است.
انواع رنگ
- آبی: این گوهر در سریلانکا اغلب به رنگهای آبی روشن و بیشتر بنفش مایل به آبی دیده می‌شود. در مناطقی از کامبوج و میانمار نیز سنگ‌هایی بارنگ مشابه وجود دارد.
- آبی بنفش: این رنگ از گوهر بیشتر در میانمار و سریلانکا دیده‌شده است.
- آبی شیری: این رنگ از یاقوت اغلب در هند، کشمیر و تایلند قابل یافت است. وجود ذرات ریز فراوان در گوهر سبب پراکندگی نور و ایجاد رنگی آبی مایل به شیری می‌شود.
- سنگ آبی تیره و سیاه: این گوهر معمولاً در استرالیا، تایلند، نیجریه، چین و ویتنام به دست می‌آید. رنگ عالی و سیر این گوهر به همراه باندهای واضح هگزاگونال از مشخصه‌های بارز این گوهر است.
- آبی – سبز: این نوع از سافیر در اندکی رنگ سبز در استرالیا، نیجریه و مناطقی از تایلند یافت می‌شود.
چاکرا درمانی
گوهرهای یاقوت کبود به‌واسطه رنگ خود می‌توانند چاکراهای چشم سوم و گلو را تحت تأثیر قرار دهند. قرار دادن یاقوت کبود بر روی پیشانی یا همان چشم سوم، سبب گسترش آگاهی، روان بینی، از بین بردن مشکلات بی‌خوابی و ناراحتی‌های عصبی می‌شود.
سافیر آبی، سفید و یا ارغوانی رنگ موجب فعال‌سازی چاکرای تاج شده و به‌منظور پاک‌سازی کانال‌های انرژی کوندالینی و جریان آن در سراسر چاکراهای دیگر کاربرد دارد. همچنین استفاده از یاقوت کبود در چاکرای گلو موجب بهبود مشکلات گلو و از بین بردن عطش و آرامش روانی می‌شود.
خواص یاقوت کبود:
در ادامه برخی از خواص گوهر یاقوت کبود ذکرشده است:
- به فعال‌سازی توانایی‌های ذهنی و روانی
- افزایش هوش و ذکاوت
- بهبود ادراک جهت بینش درونی
- درمان سردرد سرگیجه
- بهبود درد گوش
- سریع در درمان مشکلات بینایی
- برای گلودرد ، تیروئید و پاراتیروئید مفید است
- باعث تعادل قلب شده
- تقویت سیستم ایمنی
- بهبود مشکلات کبد و کیسه صفرا
- ترمیم سلول‌های پوست، مو و ناخن
- درمان جوش‌های صورت و اگزماهای پوستی
- از بین بردن آثار زخم و جراحی
- از بین بردن خشم و عصبانیت
خواص یاقوت کبود در منابع کهن
در دست داشتن سافیر فقر را دور می‌نماید و از بین می‌برد. در منابع کهن ایرانی نیز گفته‌شده: سنگ یاقوت کبود به تشنگی دردهان داشتن بهتر بود چه او را خاصیت است در سرد کردن جگر. عرایس الجواهر , اصول کافی 6/71
همچنین در مخزن الادویه نیز گفته‌شده است که طبع سنگ یاقوت کبود در حرارت و برودت معتدل هست و در چشم‌زخم، رفع خون‌ریزی، تسکین عطش مفید است. دردهان نگاه‌داشتن آن باعث رفع بدبویی دهان و تصفیه خون می‌شود.
