عصا آبنوس مرصع کاری شده با لاجورد و مرجان اصل - کد 6016

کاربردها با توجه به متون تاریخی

در کتاب اسلامی معجم البلدان آمده است که از سنگ لاجورد جهت ساخت انگشتر یا نقاشی استفاده می‌شد.

در کتاب جواهر نامه نظامی نیز به ساختن نگین، رنگ کردن پارچه و لباس با استفاده از سنگ لاجورد اشاره‌شده است.

جوهری نیشابوری در کتاب مذکور می‌گوید: از آن نگین انگشتری می‌سازند و مردم شام به آن رغبت می‌کنند جوهری نیشابوری

در دوران قدیم رنگ نیلی به‌صورت مصنوعی دست‌نیافتنی بوده لذا نقاشان اروپا و اشراف زادگان پودر لاجورد را از خاورمیانه استخراج کرده و در اروپا به قیمت بسیار گرانی به فروش میرساندند.

در کتاب نفایس الفنون ذکرشده که از آن انگشتر سازند و برای ساخت انواع ظروف سفالی از آن استفاده می‌شود.  مشخص است که آملی در این متن به ساختن ظروف سفالی و استفاده از رنگ حاصل از لاجورد برای رنگ دادن به آن‌ها اشاره دارد.

کاشانی نیز به نحوه استحصال رنگ از لاجورد و کاشی سازی اشاره دارد . همچنین بطوطه در طی بازدید از خرابه‌های شهر بلخ نوشته است پایه امارت بلخ با رنگ این گوهر منقوش شده بود.

خواص لاجورد در کتب پزشکی کهن

در ادامه مواردی  از کتاب‌های قانون ابن‌سینا، ذخیره خوارزمشاهی، تذکره الکحالین در ارتباط با خواص درمانی سنگ لاجورد جمع‌آوری‌شده است:

• قوتش همان قوت صمغ گیاه بدران است و کمی از آن ضعیف‌تر است.
• مزاج: در دوم گرم و در سوم خشک است.
• خاصیت: گزنده، گنداننده، زداینده همراه تندی و کمی گیرندگی. می‌سوزاند و قرحه آورد.
• آرایش: زگیل‌ها را برمی‌کند. چشم. چنان‌که گویند رویشگاه موی مژه را به بهترین حالت درمی‌آورد و موی مژه را زیاد می‌کند. بعضی گویند سبب این است که لاجورد خلط‌های بد ضد رویش موی مژه را از بین می‌برد و موهای مژه بی‌هیچ مانعی سر برآرند.
• سینه: درمان نفس بریدگی ناشی از خستگی است.
• اندامان دفعی: بخورند یا بردارند ریزشی ملایم به بول دهد، مواد سودایی را و هر آنچه با خون آمیخته و غلیظ است بیرون ریزد. داروی درد گرده است. مقدار تناولی لاجورد تا چهار (گرم) است و اگر با داروهای دیگر باشد تا یک‌درهم تجویزشده است.

خواص لاجورد در کتب غیرپزشکی قدیم

در سایز کتاب‌های غیرپزشکی نیز اطلاعاتی را در رابطه با لاجورد به خواننده عرضه کرده شده است.

کتاب نخبه الدهر فی العجائب البر و البحرآن را جهت درمان تنگی نفس، افزایش نور چشم و درمان سودا و بیماری صرع مفید می‌داند.

آملی استفاده از لاجورد را جهت بهبود اسهال صفراوی، رفع بی‌خوابی، درمان افراد مبتلابه مالیخولیا سفارش کرده است.